«La fuorma eligida avon 10 onns ei secumprovada»

Hans Huonder/FMR

La historia dallas casas da paupers, vegls e tgira dallas treis vischnauncas ei liunga ed interessanta enina. Mustér, Tujetsch e Medel possedevan tuttas ina tala instituziun pli baul. A Mustér entscheiva la historia dalla casa da vegls ed attempai igl onn 1852 culla fundaziun dalla «Casa pauperila». Quella era vegnida scaffida per esser il da casa per affons illegitims ed orfans, glieud veglia ed attempada, paupers ed impedi, persunas malsaunas e cun basegns da tgira ni era pensiunaris.

Engrondiu e modernisau

Sin fundament dallas directivas dil cantun ein las casas da vegls – sco ellas vegnevan numnadas pli baul – sesviluppadas ils davos decennis spirontamein a casas da tgira. La fin finala ha ei lu era dau ina reuniun da quellas da Sursassiala en fuorma d’ina suletta casa a Mustér. Igl atun 2009 han las vischnauncas da Mustér, Tujetsch e Medel acceptau ina cunvegnientscha da cooperaziun per ina tgira staziunara e parzial-stagiunara, sco era per la tgira da pazients a liunga vesta e persunas attempadas. La fin october 2009 ha la Fundaziun Casa da tgira Sursassiala allura decidiu d’engrondir la casa existenta a Mustér e da porscher leu igl avegnir 55 letgs da tgira. 1951 era la Casa sogn Gions vegnida erigida e 1994/95 engrondida sco Casa da tgira Sursassiala. Suenter che la casa nova Puntreis ei vegnida en funcziun, ein las casas da vegls e da tgira Tgasa Sontgaclau a Curaglia e Tgesa s. Vigeli a Sedrun vegnidas serradas.

Nova structura

Parallelmein culla construcziun dalla casa da tgira ein las vischnauncas sefatschentadas intensivamein dalla fuorma futura dil purtader. «Las vischnauncas han lu scaffiu ina fundaziun sco purtadra e lezza ha fundau ina societad acziunara pil menaschi operativ. Oz constatein nus che las vischnauncas han eligiu persuenter ina fetg buna fuorma. Ella ei secumprovada cumpleinamein», di Christoph Berger che presidiescha la Fundaziun Puntreis. La fundaziun e la Puntreis Center da sanadad SA coopereschan stretgamein, las incumbensas dad omisdus gremis ein regladas claramein. «L’infrastructura s’auda alla fundaziun ed ella procura las investiziuns. La societad acziunara ei responsabla pil menaschi operativ e paga in tscheins pil baghetg alla fundaziun. Leutier profitescha la fundaziun d’in eventual gudogn dil menaschi. En mintga cass caschunein nus negins deficits allas vischnauncas», constatescha Christoph Berger. Meinfatschenta dalla fundaziun e dalla societad acziunara ei Gian-Reto Nufer , president dil cussegl d’administraziun dalla societad acziunara ei André Schmid . Tenor Christoph Berger ha la fundaziun il mument in deivet da rodund nov milliuns francs. Quei deivet ha saviu vegnir reducius successivamein ils davos onns. Las vischnauncas ein representadas ton el cussegl da fundaziun sco el cussegl d’administraziun dalla societad acziunara cun tuttinas biaras commembras ni commembers.

Menaschi funcziuna fetg bein

«Nus havein in’occupaziun cumpleina da tuts 55 letgs ed era pertuccont il persunal essan nus en ina fetg buna situaziun», di Christoph Berger. Puntreis occupa 90 persunas che partan in pensum total da 65,2 plazzas da lavur cumpleinas. Tuttas plazzas da lavur seigien occupadas, insclusiv substituziuns da tuttas funcziuns: «La gronda part dil persunal plaida era romontsch, quei ch’ei era fetg impurtont tenor nies manegiar.» Che la casa dispona il mument d’avunda persunal ha tenor Christop Berger plirs motivs: «Las persunas cun funcziuns da direger han in bien maun da menar persunal. Nus havein denton era adattau las pagas e purschin pusseivladads da formaziun. Tut quellas cumponentas fan attractiva la lavur tier nus.» Tonaton constatescha Christoph Berger era, ch’igl ei grev surtut d’animar la giuventetgna da luvrar en funcziuns da tgira.

Collaboraziun cul Da Casa

Ensemen cul Da Casa Val Lumnezia a Vella vul Puntreis collaborar igl avegnir pli stretg, denter auter pertuccont collaboraturas e collaboraturs. «Puntreis e Da Casa separticipeschan buca alla Reit da sanadad Surselva. Nus da Puntreis vesin neginas raschuns d’esser leu dalla partida seigi pertuccont fatgs finanzials sco persunals», di Christoph Berger e puntuescha: «Nies menaschi funcziuna, era grazia a vias cuortas da decider. Cun restar independents savein nus mantener tuttas plazzas cheu tier nus, era quellas dall’administraziun. Aschia havein nus era igl avegnir ina structura surveseivla e savein decider sezs cu e co investir.» Il president dalla fundaziun ei optimists pigl avegnir, di denton era: «Il svilup demografic ei difficils cheu tier nus. La populaziun sereducescha, mo il diember da persunas veglias crescha. Tuttina dat ei a liunga vesta numericamein dameins persunas cun basegns da tgira.»

* Il giubileum da 10 onns da Puntreis vegn festivaus sonda, ils 25 da matg 2024 dallas 10.30 entochen las 16.00. Sper in program da divertiment e la pusseivladad da prender investa dalla casa, vegn era purschiu in act festiv cun plaid allas 13.35.